De ultieme gids voor een groen en gezond gazon

Je kent het spreekwoord wel: Het gras is altijd groener bij de buren. Dit spreekwoord is natuurlijk makkelijk terug te brengen tot de praktijk. De grasmat van de buren is mooi groen en zelf zit je met je handen in het haar, gele plekken, kale plekken, onkruid dat de spuigaten uitloopt en dan ook nog eens allerlei enge beestjes. Geen zorgen, na het lezen van dit artikel weet je precies hoe je je gazon in topconditie krijgt en houdt. Zo ben jij zelf straks zelf die buur waar het gras altijd groener is!

De ideale bodem voor je gazon

Net als bij een perfecte pizza begint een gezond gazon met de ideale bodem. De juiste structuur, zuurtegraad, vochtigheid, grondsoort en voeding zijn de belangrijkste ingrediënten voor een perfecte gazon bodem. Het heeft de voorkeur om de bodem te optimaliseren voordat je je gazon gaat aanleggen. Je kunt er dan ook makkelijk bij om de grondstructuur te optimaliseren en eventueel drainage aan te leggen. Uiteraard is het ook bij een bestaande grasmat mogelijk om de gazon bodem te verbeteren. Het zal alleen iets langer de tijd nodig hebben zodat je de grasmat niet teveel beschadigd.

Bodemstructuur

De bodemstructuur is een van de belangrijkste factoren voor het verkrijgen van een gazon in topconditie. Met een juiste structuur kunnen de wortels zich goed hechten, wordt overtollig water afgevoerd en kunnen voedingsstoffen makkelijk worden opgenomen. In het kort is de ideale bodemstructuur een combinatie van lucht, water en organisch materiaal. De ideale bodemstructuur is een losse structuur waardoor overtollig water makkelijk kan worden afgevoerd, de wortels ruimte hebben om te groeien in de breedte en diepte. Afhankelijk van de bestaande grondsoort kun je bodemstructuur verbeteren door het toevoegen van tuinaarde en zand. Tuinaarde draagt bij een goede voedingsbodem en door de losse structuur van zand draag je bij aan een goede drainage.

Grondsoort

Om tot een goede bodem te komen is het allereerst belangrijk om te weten welke grondsoort er in je tuin aanwezig is. Hierna kun je bepalen of je deze bestaande bodem nog verder moet verbeteren.De grondsoorten in Nederland bestaan hoofdzakelijk uit klei, zand en veen. Kleigrond heeft als eigenschap dat deze moeilijk water doorlaat. Klei voelt vettig aan en slibt makkelijk dicht. Klei bevat daarentegen wel veel voedingsstoffen. Om een goede bodemstructuur voor gras op een kleibodem te verkrijgen kun je het beste de klei vermengen met zand. Zo behoud je de voedingsstoffen en breng je een luchtige structuur die het water makkelijk afvoert en waarin de wortels goed kunnen groeien. Zand is los van structuur waardoor water makkelijk afgevoerd kan worden. Er zijn weinig voedingsstoffen aanwezig. Om een goede voedingsbodem te creëren kun je het beste tuinaarde door de bestaande zandlaag mengen. Zo krijg je een voedingsrijke bodem die het water voldoende afvoert. Leem laat net als kleigrond water niet makkelijk door en slibt makkelijk dicht. Er zijn voldoende voedingsstoffen aanwezig. Door de structuur met grof zand en tuinaarde te vermengen krijg je een losse voedingsrijke bodem voor je grasmat.

Zuurtegraad

De zuurtegraad is een andere belangrijke factor. Een goede zuurtegraad voor een gazon heeft een PH-waarde tussen 5,5 en 7 waarbij een zuurgraad van 6 ideaal is. De juiste zuurtegraad zorgt ervoor dat voedingsstoffen makkelijk kunnen worden opgenomen door de wortels. Om de zuurtegraad te kunnen zijn er PH meters en bodem tests te koop. Met een PH meter kunt u doorlopend de zuurtegraad meten en met een bodemtest krijgt u een eenmalig resultaat. Bij een lage PH waarde <5,5 is de grond te zuur en bij een hoge PH waarde>7 is de bodem te schraal. Een lage PH-waarde zorgt ervoor dat het bodemleven inactief wordt waardoor voedingsstoffen minder goed door de wortels kunnen worden opgenomen. Tevens is een zure grond een ideale bodem voor mos. Om de PH waarde te verhogen kun je het beste kalk toevoegen. Een hoge PH-waarde wijst erop dat de grond te schraal is. Er is een tekort aan belangrijke mineralen en ijzers of deze zijn vastgelegd in de bodem en niet bereikbaar voor de graswortels. De PH-waarde kun je verlagen door turf toe te voegen. Het veranderen van de zuurtegraad door toevoeging van kalk of turf heeft niet direct effect. Je zult even geduld moeten hebben voor je een nieuwe PH meting kunt doen om te zien of de PH-waarde in orde is.

Afwatering

Een goede bodemstructuur draagt bij aan de afwatering van regenwater. Als regenwater niet voldoende kan worden afgevoerd kunnen er plassen blijven staan. Uiteindelijk komt dat je grasmat niet ten goede. Als de wortels te lang onder water staan kunnen deze zelfs wegrotten. Tevens zal door het water de grond steeds meer inklinken wat het probleem verder verergerd.

Als er water blijft staan wijst dat erop dat de bodemstructuur niet open genoeg is. Je kunt dit oplossen door de structuur te verbeteren.

Is de structuur op orde en behoud je evengoed wateroverlast? Dan dien je het gazon te beluchten zodat het water kan worden afgevoerd door de diepere grondlagen.
Als de diepere grondlaag te dicht is kan ook hierdoor geen water worden afgevoerd. Je kunt dan het beste drainage aanleggen om het water af te voeren.

Drainage

Het draineren van water kan op verschillende manieren. In het kort zijn er horizontale drainage en verticale drainage. Met horizontale drainage wordt het water opgevangen en afgevoerd in de lengte of breedte. Door middel van buizen in de grond wordt het water opgevangen en naar buiten het gazon geleid. De drainage kan uitlopen in een sloot, regenwateropvang of worden opgevangen in een waterbuffer.

Bij verticale drainage wordt het water afgevoerd in de diepte. Dit kun je doen door met een grondboor diepe gaten te boren door de vaste laag en deze op te vullen met grind. Eventueel kun je ook eerst drainagebuizen inbrengen in de gaten en daarna te vullen met grind.

Welke soorten gazon zijn er?

Je denkt bij gras voor je gazon al gauw dat het 1 soort betreft. Gras is gras, maar niets is minder waar. Graszoden en graszaad bestaan uit een mengsel van verschillende soorten met ieder hun eigenschappen. In het kort bestaat uit een grasmengsel uit struisgras, zwenkgras, beemdgras en Engels raaigras. Struisgras kenmerkt zich door de donkere kleur en fijne bladen. Hierdoor is struisgras goed bestand om regelmatig gemaaid te worden. Zwenkgras is een fijn bladige grassoort die goed bestand is tegen droogte.Beemdgras is een sterke grofbladige grassoort die zeer goed bestand is tegen intensief gebruik. Engels raaigras is een snelgroeiende maar ook vrij fragiele grassoort. Door het grasmengsel aan te passen aan toepassing waarvoor je het gazon wilt gebruiken creëer je de ideale grasmat.

Siergazon

Een siergazon heeft zoals de naam al zegt hoofdzakelijk een sierwaarde en bestaat hoofdzakelijk uit fijnbladige grassoorten. Het wordt meestal niet intensief belopen. Een siergazon vergt ook het meeste onderhoud. Om een mooie dichte grasmat te behouden dien je meerdere keren per week het gras te maaien en in de zomer goed te beregenen. Een speelgazon bestaat uit een mengsel van sterkere grof en fijnbladige grassoorten. Hierdoor is de grasmat bestand tegen intensief gebruik. Je hoeft een speelgazon ook minder vaak te maaien. De graszoden die je in een tuincentrum of online kunt kopen zijn meestal speelgazon graszoden.

Sportgazon

Sportgazons zijn uitermate geschikt voor zware belasting. Het grasmengsel bestaat uit sterke grassoorten met een stevige wortelstructuur. Een sportgazon kun je kort houden en bij meerdere keren per week maaien een dichte grasmat behouden.

Schaduwgazon

Voor een gazon op schaduwrijke plekken is er een graszaadmengsels specifiek bedoeld voor een schaduwgazon. Het grasmengsel bestaat uit soorten die minder zonlicht nodig hebben en tevens mosgroei tegengaan.

Graszoden leggen of gras inzaaien?

Als je een gazon wilt aanleggen zijn er verschillende mogelijkheden. Zo kun je kiezen voor het inzaaien met graszaad, het leggen van graszoden of zelfs kunstgras. (In dit artikel laten we kunstgras verder buiten beschouwing). Zowel het inzaaien van met graszaad of het leggen van graszoden hebben zo hun eigen voor en nadelen. Om je te helpen kiezen hebben we voor beide manieren de belangrijkste voor en tegens voor je op een rij gezet.

De voor en nadelen van graszaad

Voordelen

• Een groot voordeel van het inzaaien van een gazon met graszaad is dat je meer keuzemogelijkheden hebt. Er zijn grasmengsels te koop voor diverse soorten gazon. Je kunt met graszaad dan ook veel specifieker een grasmat aanleggen.
• Graszaad is een stuk goedkoper dan het leggen van graszoden. Je koopt een pak of zak graszaad al vanaf een paar euro. langere periode houdbaar.
• Graszaad dat je overhoud na het inzaaien kun je later weer gebruiken om eventueel bij te zaaien.

Nadelen

• Je moet een beetje geduld hebben bij het inzaaien van een gazon. Na ongeveer een week zullen de zaden beginnen met ontkiemen, maar voordat je een volledige volle grasmat hebt ben je al gauw 3 a 4 weken verder.
• Een ingezaaide grasmat heeft de eerste weken veel onderhoud nodig. Zo moet je voldoende water geven, ervoor zorgen dat vogels de zaden niet opeten en dien je later nog kale plekken bij te zaaien.
• Je bent gebonden aan het zaaiseizoen. Om de zaden te laten ontkiemen dient de grond temperatuur minimaal 10 graden te zijn

De voor en nadelen van graszoden

Voordelen

• Als je graszoden gaat aanleggen zie je direct resultaat. Je rolt de zoden uit en hebt gelijk een groene grasmat. Ook kun je grasmat al snel betreden.
• Doordat de grasmat direct dicht is heb je minder kans op onkruid en ben je minder tijd kwijt aan onderhoud.
• Een gazon met graszoden kun je gehele jaar leggen zolang het maar niet vriest. 

Nadelen

• In vergelijking met graszaad zijn graszoden duurder in aanschaf. Per rol van 1m2 betaal je rond de 2,50 a  3 euro.
• Er is minder keuze in graszoden voor een specifieke toepassing. De meeste graszoden die verkocht worden bestaan uit speelgazon. 

Zo zaai je een gazon in met graszaad

Bij het inzaaien is het belangrijk om het graszaad zo gelijkmatig als mogelijk uit te strooien.
Voor kleinere oppervlaktes kun je dit makkelijk met de hand doen. Voor een grotere oppervlakte is het handig om gebruik te maken van een strooiwagen.

Tip! Zaai niet als er teveel wind staat. Anders beland het graszaad overal en vooral op plekken waar je niet wilt.

Doe het graszaad in een emmer en strooi het graszaad al lopend in een waaiervorm uit. Als je de overkant hebt bereikt loop je parallel terug. Zo doorloop je het gehele perceel.
Dit herhaal je nog een keer door haaks op de vorige looprichting te strooien. Zo ben je er zeker van dat het graszaad gelijkmatig wordt verdeeld. Langs de randen kun je nog wat extra strooien.

Na het inzaaien hark je het graszaad lichtjes in met een fijne hark lichtjes in. Aangezien zaden zonlicht nodig hebben om te ontkiemen dien je ze zo min mogelijk te bedekken met aarde. De aarde kun je ook nog aanrollen of lichtjes aanlopen om daarna met de achterkant van de hark het oppervlak nogmaals te egaliseren.

Sproei tijdens het ontkiemen regelmatig en zaai na enkele weken kale plekken bij. Als het gras ongeveer 10cm hoog is kun je voor de eerste keer maaien.

Graszoden leggen doe je zo

Graszoden leggen is eenvoudig om te doen zolang de ondergrond goed vlak is.
Als eerste leg je graszoden langs de buitenste randen. Als de eerste rol is gelegd gebruik je een plank om over te lopen om kuilen te voorkomen.

Als de buitenlijnen zijn gelegd kun je beginnen om het open vlak in te vullen. Begin eerst met een hele rol en maak de zo hele baan af. Met een oud broodmes maak je de graszoden gemakkelijk op maat. Als je op het einde een stuk overhoud gebruik je dat om de volgende baan te beginnen. De passtukjes dienen wel groter te zijn dan 30 cm.

Nu begint het al ergens op te lijken. De groene grasmat ligt er al, maar heeft nog wat afwerking nodig. De plank kun je nu op de naden leggen om deze goed aan te drukken. Zo ga je de gehele grasmat over. Met een tuinwals druk je graszoden goed aan zodat deze goed kunnen hechten aan de ondergrond.

Besproei de grasmat regelmatig om deze vochtig te houden. Na ongeveer 1 a 2 weken kun je al voor de eerste keer maaien.

Hoe houd je je gazon in topconditie?

Om je gazon in topconditie te houden heeft het onderhoud nodig. Door je grasmat goed te vertroetelen en liefde en aandacht te geven blijft je gazon mooi groen en in topconditie.

Maaien

Het maaien van gras is belangrijk om een dichte grasmat te behouden. Zonlicht en zuurstof dringen zo goed door waardoor het gras gestimuleerd wordt om te groeien. Met een stevige dichte grasmat heeft onkruid ook minder kans om zich te nestelen.

Maai de eerste in het voorjaar het gras ongeveer een cm hoger af dan tijdens de reguliere maaibeurten. Maai ook alleen als het gras droog is om schimmels en ziektes geen kans te geven.

Hoe vaak je moet maaien hangt van de grasmat af. Groeit het gras wat langzamer dan is 1 maal per week voldoende. Voor sneller groeiend gras is 2 keer week aan te bevelen.

Een siergazon kun je een stuk korter maaien voor een dichte grasmat. Voor een speelgazon kun je ongeveer 4 cm aanhouden. Als je schaduw in de schaduw ligt kun je deze het beste wat langer laten om mos geen kans te geven en om de grassprietjes zoveel als mogelijk zonlicht op te laten nemen.

De laatste maaibeurt van het jaar van het jaar stel je de maaimachine ook weer wat hoger in.

Verticuteren

Verticuteren is het verwijderen van mos en ander dood organisch materiaal. Als je dit laat liggen zal deze laag het gazon gaan verstikken. Je creëert tevens meer ruimte voor de grasplantjes om zich uit te breiden. De beste periode om te verticuteren is het voorjaar of het najaar.

Verticuteren door je doormiddel van een verticuteerhark en voor grotere oppervlaktes een verticuteer machine. De losgekomen mos en organische materialen hark je bij elkaar en kunnen op de composthoop of in de kliko.

Bemesten

Het gazon bemesten zorgt voor een gezonde groene grasmat waarbij onkruid en mos minder kans krijgen om zich te ontwikkelen.
Het is aanbevolen om het gazon 3 keer per jaar te bemesten in het voorjaar, zomer en najaar.

Er is een ruime keuze in meststoffen voor het gazon met ieder hun eigen eigenschappen. Vaak zijn de meststoffen zo gecombineerd dat je alle benodigde voedingsstoffen aanwezig zijn.
Voor specifieke doeleinden kun je er dan nog voor kiezen om een specifieke meststof toe te voegen.

Bemesten van een gazon is niet altijd nodig. Groeit je gras goed en is het gezond, dan zijn er voldoende voedingsstoffen in de bodem aanwezig. Doordat de grasplant zelf de voedingsstoffen uit de bodem te laten halen zorg je voor een stevige en lange wortelstructuur. 

Beluchten

Door het beluchten van het gazon behoud je een open structuur en kunnen zuurstof en voedingsstoffen de bodem binnendringen. Ook regenwater kan zo makkelijker worden afgevoerd.

Door verticuteren wordt het gazon oppervlakkig belucht. Om dieper te beluchten kun je gaatjes prikken met een riek of prikrol gebruiken. Indien het gazon heel erg is verdicht kun je ervoor kiezen om grotere gaten te maken door middel van een holle pijp beluchter.

De beste tijd om het gazon te beluchten is in het voor en najaar.

Bezanden

Na het verticuteren en beluchten kun je het gazon bezanden. Door bezanden versterk je de wortelgroei en wordt de groei van onkruid en mos tegengegaan.
Daarnaast heeft bezanding van het gazon een gunstige invloed op de waterhuishouding en vul je oneffenheden in de grasmat uit.
Voor het bezanden gebruik je scherp zandsoorten zoals rivierzand, brekerzand en metselzand.

Kalk strooien

Als laatste bestrooi je in de winter het gazon met kalk. Door de toevoeging van kalk verhoog je de zuurtegraad (verlaag je de PH-waarde) waardoor mossen minder kans krijgen om zich te ontwikkelen.
Ligt er sneeuw op het gazon? Voor het strooien van kalk is dit perfect! Door de kalk smelt de sneeuw en worden beide makkelijker door de bodem opgenomen. 

Veel voorkomende gazon problemen en hoe deze op te lossen

Als een gazon zich niet in goede conditie bevindt krijgen onkruid, ziektes en schimmels vrij spel.
Daardoor ontstaan er kale of gele plekken en kunnen grasplantjes zelfs afsterven.
Ook dieren en insecten kunnen (ongemerkt) schade aan het gazon toebrengen.

De meest voorkomende problemen en oplossingen heb ik hieronder voor je op een rij gezet:

Paddenstoelen

Paddenstoelen duiken vaak op in het gazon bij vochtig weer en de aanwezigheid van organisch afval.
De schade die paddenstoelen aan het gazon toebrengen is nihil, maar waar een paddenstoel groeit, kan geen gras groeien. Meer dan de paddenstoelen afmaaien hoef je niet te doen zodat deze geen sporen kunnen achterlaten om zich te verspreiden.

Rooddraad

Rooddraad kun je herkennen aan gele plekken die aan de uiteinden rood zijn gekleurd. Deze zwamachtige gedijt het beste in een voedingsarm, met vooral een tekort aan stikstof, gazon bij vochtig en warm weer.
Uiteindelijk zal rooddraad vanzelf verdwijnen, maar de aanwezigheid duidt erop dat het gazon bemest moet worden. Om rooddraad tegen te gaan kun je het beste een meststof met stikstof uitstrooien.

Sneeuwschimmel

Sneeuwschimmel is te herkennen aan gele vlekken die bedekt zijn met een witte pluisachtige schimmel.  Sneeuwschimmel kan ontstaan door slecht beluchte en natte gazons. Water kan niet weggelopen waardoor er een goede bodem voor schimmels wordt gecreëerd.
Ook als het heeft gesneeuwd kan er sneeuwschimmel ontstaan. De sneeuw wordt ingedrukt en tot ijs gevormd waardoor de bodem lang nat blijft.

Door het gazon goed te beluchten en niet over een besneeuwd gazon te lopen kun je sneeuwschimmel voorkomen. Bij te ver aangetaste plekken kun je het beste de plek voorzien van een vers grond/zand mengsel en bij te zaaien.

Gele plekken in het gazon

Gele plekken in het gazon hebben meestal geen eenduidige oorzaak. Zo kunnen gele plekken ontstaan door teveel water, te weinig water, tekort aan meststoffen, verbranding, insecten of schimmelvorming (sneeuwpluis).
Om de juiste oorzaak te vinden kun je het beste de overige oorzaken uitsluiten. Zo kun je op een gerichte manier van de gele plekken afkomen.

De oplossing hangt uiteraard van de oorzaak af:

• Bij een te droog gazon is het van belang om te sproeien.
• Een te nat gazon dient (plaatselijk) belucht te worden.
• Bij een te arme waardoor het gras zijn groen kleur verliest pas je bemesting toe.
• Als de wortels van de grasmat zijn aangetast door insecten bestrijdt je deze.
• De oorzaken van een verbrand gazon zijn het te kort maaien bij zonnig weer, overbemesting en urine van dieren. Je kunt dit oplossen door het gazon te besproeien om teveel meststoffen en urine ui te spoelen. Stel de grasmaaier iets hoger af voor de komende maaibeurten en bemest minder.

Engerlingen

Je bent ze vast weleens tegengekomen bij werkzaamheden in de tuin. Van die enorme grote wit gele larven. Meestal heb je geen last van deze engerds, maar bij droogte kunnen ze gele plekken in het gazon veroorzaken.  Engerlingen zijn namelijk enorme veelvraten en voeden zich graag met de wortels van je geliefde gazon.

Om erachter te komen of engerlingen de oorzaak zijn van gele plekken kun je een aangetast stuk gazon omplaggen. Controleer de aarde op deze insecten en verwijder ze.
Ook kun je gebruik maken van de natuurlijke vijand van de engerling: Aaltjes. Deze zijn te koop in het tuincentrum en zij rekenen graag af met deze plaag.

Emelten

Emelten zijn de larven van een langpootmug. Net als engerlingen doen zij zich tegoed aan de wortels van je gazon, maar ook aan het gras zelf. De emelten zijn donker van kleur waardoor ze soms lastig te vinden zijn in de aarde. Emelten kunnen, als ze ongeroerd, blijven een ware plaag vormen in je gazon en flinke schade veroorzaken.

De emelten kun je bestrijden door het toepassen van aaltjes. Deze doen zich tegoed aan de larven waardoor je geen last meer van ze hebt.

Mollen

Ondanks dat mollen nuttige dieren zijn onder het gazon, ze eten namelijk emelten en engerlingen, veroorzaken ze ook schade aan je grasmat.
Mollen zijn verwoede gravers en maken aardig wat meters. Ze graven lange tunnels en als dank verblijden ze je met een grote hoop aarde op je gazon.

Door het gegraven gangenstelsel kan het gazon plaatselijk inzakken. Ook de molshopen zijn geen aantrekkelijk gezicht en begraven het onderliggende gras onder een hoop aarde. Het gras kan daardoor afsterven en het onderhoud wordt een stuk lastiger.

Er zijn verschillende manieren om van mollen af te komen. Helaas is de ene manier wat dieronvriendelijker dan de andere. 

Mollenklem
Door een klem in het hoofd gangenstelsel te plaatsen kun je mol vangen.
De werking is hetzelfde als een muizenval en de mol zal deze manier dan ook niet overleven.

Geur
Doordat mollen vrijwel blind zijn is het gehoor en reukorgaan goed ontwikkeld.
Door het plaatsen van speciale anti-mol geurzakjes in het gangenstelsel waardoor en een onaangename geur wordt verspreid.

Geluid
Mollen zijn gevoelig voor geluid en hebben een hekel aan voortdurende hoge tonen.
Door het plaatsen van mollenverjagers zal de mol het hazenpad kiezen en een rustigere omgeving opzoeken.